Tevkifatlı Fatura Nedir?
Tevkifatlı fatura, mal veya hizmet satışında hesaplanan KDV'nin alıcı ve satıcı arasında belirli bir oranda paylaştırılmasını ifade eder. Bu uygulamada KDV'nin bir bölümünü satıcı tahsil ederken, kalan kısmını alıcı kendi beyannamesi ile devlete öder. Amaç; vergi güvenliğini sağlamak, kayıt dışılığı önlemek ve KDV'nin doğru şekilde tahsil edilmesini sağlamaktır.
Tevkifat uygulaması belirli sektörlerde, kamu kurumlarında ve tebliğlerle tanımlanan durumlarda zorunlu olarak kullanılır. Dijital ortamda fatura düzenleme süreçleri, özellikle e-Fatura sistemiyle çok daha hızlı ve hatasız şekilde yönetilebilir.
Tevkifatlı Fatura Hesaplama
Tevkifatlı fatura hesaplama, işlem bedeli üzerinden KDV'nin bulunması ve bu tutarın belirlenen tevkifat oranına göre satıcı ve alıcı arasında paylaştırılması esasına dayanır. İlk adımda mal veya hizmet toplam bedeli üzerinden KDV hesaplanır. Ardından tevkifat oranı uygulanarak KDV'nin hangi kısmının satıcı tarafından tahsil edileceği, hangi kısmının ise alıcı tarafından beyan edilip ödeneceği belirlenir.
Hesaplamada kullanılan temel formüller şöyledir:
- KDV Tutarı = İşlem Bedeli × KDV Oranı
- Satıcıya Ait KDV = KDV Tutarı × (1 – Tevkifat Oranı)
- Alıcının Beyan Edeceği KDV = KDV Tutarı × Tevkifat Oranı
Bu hesaplamanın doğru yapılması, hem fatura düzenleyicisi hem de alıcı için vergisel uyum açısından oldukça önemlidir. Özellikle farklı tevkifat oranlarının uygulandığı işlemlerde, oranların doğru alınması hata payını azaltır.
Tevkifatlı Fatura Hangi Durumlarda Kesilir?
Tevkifatlı fatura, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen sektörler ve işlem türlerinde zorunlu olarak uygulanır. Genellikle kamu kurumlarına yapılan hizmetler, belirli inşaat ve tadilat işleri, temizlik hizmetleri, danışmanlık faaliyetleri, makine-teçhizat bakım onarım hizmetleri ve bazı mal teslimlerinde tevkifat uygulanır.
Bu kapsamda tevkifat; alıcıların vergi güvenliğinde risk görüldüğü durumlarda, işlemlerin kayıt altına alınmasını sağlamak amacıyla kullanılır. İşlem türü ve oranlar ilgili tebliğlerde açık şekilde tanımlandığı için, fatura düzenlenmeden önce işlemin tevkifat kapsamına girip girmediği mutlaka kontrol edilmelidir.
Tevkifatlı işlemler dijital ortamda daha hızlı yönetilebildiği için işletmeler sıklıkla e-Arşiv sistemi üzerinden bu tür faturaları düzenlemeyi tercih etmektedir.
5/10 Tevkifatlı Fatura Nasıl Kesilir?
5/10 tevkifatlı fatura, hesaplanan KDV'nin %50'sinin satıcı, %50'sinin ise alıcı tarafından beyan edilmesi esasına göre düzenlenir. Bu nedenle işlem yapılırken hem KDV hesaplaması hem de tevkifat oranının doğru uygulanması gerekir.
Fatura düzenleme adımları genel olarak şu şekildedir:
- Mal veya hizmet bedeli belirlenir.
- İlgili oran üzerinden KDV hesaplanır.
- Hesaplanan KDV'nin %50'si satıcıya, %50'si alıcıya ait olacak şekilde sistemde tevkifat alanına işlenir.
- Faturada tevkifat oranı 5/10 olarak açıkça belirtilir.
- Fatura kesildikten sonra hem satıcı hem de alıcı kendi tarafına düşen KDV kısmı için beyanda bulunur.
Bu tür faturalar özellikle hizmet sektöründe, bakım-onarım, danışmanlık ve bazı inşaat işleri gibi işlemlerde yaygındır. Fatura düzenleme ekranında oran seçiminin doğru yapılması, tevkifatın doğru yansıtılması açısından kritik önem taşır.
5/10 Tevkifatlı Fatura Muhasebe Kaydı
5/10 tevkifatlı faturanın muhasebe kaydı yapılırken, KDV'nin satıcı ve alıcı arasında paylaştırılması esasına göre hesaplar ayrıştırılır. Satıcı, KDV'nin yalnızca kendi payına düşen kısmını gelir olarak kaydederken; tevkif edilen KDV tutarı ise ilgili hesaba alıcı tarafından beyan edilmek üzere kaydedilir.
Muhasebe kaydında genel yaklaşım şu şekildedir:
- 600 Yurtiçi Satışlar hesabına işlem bedeli yazılır.
- 391 Hesaplanan KDV hesabına yalnızca satıcıya ait olan %50'lik KDV tutarı kaydedilir.
- 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar veya 136 Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı, tevkif edilen KDV kısmını göstermek için kullanılır.
- Faturanın alıcı tarafı kendi beyannamesinde tevkif edilen KDV'yi beyan eder.
Dijital ortamda düzenlenen tevkifatlı belgeler, muhasebe kayıtlarının daha kolay uyumlaştırılmasını sağladığından pek çok işletme e-Fatura sistemini tercih etmektedir.
Tevkifatlı Fatura Nasıl Kesilir?
Tevkifatlı fatura keserken ilk olarak işlemin tevkifat kapsamına girip girmediği kontrol edilir. Ardından işlem bedeli, KDV oranı ve tevkifat oranı sistemde doğru şekilde seçilir. Fatura düzenleme ekranında tevkifat oranı zorunlu alan olarak yer alır ve oran girildiğinde KDV otomatik olarak iki taraf arasında paylaştırılır.
Genel adımlar şöyledir:
- İşlem türünü ve tevkifat oranını belirleyin.
- Mal veya hizmet tutarını fatura ekranına girin.
- KDV oranını seçin ve sistemin KDV'yi doğru hesapladığını kontrol edin.
- Tevkifat oranını seçerek KDV'nin hangi kısmının satıcıya, hangi kısmının alıcıya ait olduğunu görüntüleyin.
- Faturayı kaydedip onayladıktan sonra, taraflar kendi beyan yükümlülüklerini yerine getirir.
Tevkifatlı faturaların dijital ortamda hazırlanması, hataları en aza indirdiği için oldukça yaygındır.
Tevkifatlı İade Faturası Nasıl Kesilir?
Tevkifatlı iade faturası, daha önce tevkifat uygulanarak yapılan bir satışın kısmen veya tamamen iade edilmesi durumunda düzenlenir. İade sürecinde, satışta uygulanan tevkifat oranı aynı şekilde iade faturasında da uygulanmalıdır. Bu nedenle işlem hem tutar hem de KDV ayrımı açısından dikkat gerektirir.
İade faturası düzenleme adımları şöyledir:
- İade edilen mal veya hizmetin tutarı belirlenir.
- Satış sırasında kullanılan aynı KDV oranı ve aynı tevkifat oranı iade ekranına işlenir.
- Tevkifatlı KDV, satıcı ve alıcı arasında başlangıçtaki paylaşım oranına göre ters kayıt şeklinde yansıtılır.
- Fatura onaylandıktan sonra taraflar kendi muhasebe ve beyan süreçlerini bu iadeye göre günceller.
Özellikle tevkifatlı işlemlerde iadeler daha dikkatli yönetilmelidir. Dijital ortamda bu süreçleri çok daha hızlı ve hatasız yönetmek isteyen işletmeler, sıklıkla e-Arşiv uygulamasını tercih etmektedir.
E-Arşiv Tevkifatlı Fatura Nasıl Kesilir?
E-Arşiv üzerinden tevkifatlı fatura keserken sistem, tevkifat uygulamasına uygun özel alanlar sunar. Fatura düzenleyicisi, işlem bedeli ve KDV oranını girdikten sonra tevkifat oranını seçerek KDV'nin alıcı ve satıcı arasında paylaşılmasını sağlar. Bu adımlar doğru uygulandığında e-Arşiv sistemi gerekli hesaplamaları otomatik olarak yapar.
Genel işlem adımları şöyledir:
- E-Arşiv fatura ekranına giriş yapılır.
- Fatura türü seçilir ve işlem bedeli girilir.
- KDV oranı seçilir; sistem KDV tutarını hesaplar.
- Tevkifat oranı listeden seçilerek tevkifatlı KDV alanı aktif hale getirilir.
- Sistem otomatik olarak satıcıya ve alıcıya düşen KDV paylarını hesaplar.
- Fatura kontrol edilip onaylanarak gönderilir.
E-Arşiv sistemi, tevkifatlı işlemlerde hatalı oran girme riskini azaltır ve fatura sürecinin dijital ortamda daha hızlı tamamlanmasını sağlar.
Tevkifatlı Fatura Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Tevkifatlı Faturada Uygulanan Oranlar Nasıl Belirlenir?
Tevkifat oranları, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan tebliğlerle belirlenir ve işlem türüne göre değişiklik gösterebilir.
Tevkifatlı Fatura Keserken Alıcı Türü Neden Önemlidir?
Çünkü bazı tevkifat uygulamalarında yalnızca belirli alıcı türleri, özellikle de KDV mükellefleri veya kamu kurumları tevkifat yapmakla yükümlüdür.
Tevkifatlı Faturada Hizmet Türünün Yanlış Seçilmesi Ne Sonuç Doğurur?
Yanlış seçim, hatalı KDV beyanına yol açabilir ve hem alıcı hem satıcı için vergi uyumsuzluğu riskine neden olur.
Tevkifatlı Fatura Kesebilmek İçin Özel Bir Başvuru Gerekir Mi?
Genellikle özel bir başvuru gerekmez; ancak dijital fatura sistemlerinde ilgili tevkifat alanlarının aktif olması gerekir.
Tevkifatlı Faturada Yuvarlama İşlemleri Nasıl Yapılır?
Yuvarlamalar, KDV hesaplamaları sırasında standart muhasebe yuvarlama kurallarına göre yapılır ve tevkifat payları bu doğrultuda dağıtılır.
