Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanlar İçin Tazminat Alma Şartları
Kendi isteğiyle işten ayrılanların tazminat alıp alamayacağı, çalışanların en çok merak ettiği konular arasında yer alır. Genel olarak, bir çalışan iş sözleşmesini kendi isteğiyle sona erdirdiğinde kıdem tazminatına hak kazanamaz. Çünkü tazminat, işverenin çalışanı işten çıkarması durumunda doğan bir haktır. Ancak Türk İş Kanunu'nda yer alan bazı istisnalar, çalışanın kendi talebiyle ayrılması halinde de tazminat hakkı kazanmasını mümkün kılar.
İş Kanunu'nun 1475 sayılı yasasının 14. maddesi, belirli durumlarda çalışanlara bu hakkı tanır. Bu durumlar arasında sağlık nedenleri, askerlik, evlilik, emeklilik ve işverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi gibi haklı fesih sebepleri yer alır.
Haklı Fesihle Tazminat Alınabilecek Durumlar
| Durum | Açıklama | Gereken Belgeler |
|---|---|---|
| Sağlık Nedenleriyle Fesih | Yapılan iş, çalışanın sağlığını bozuyorsa veya mevcut rahatsızlığı kötüleştiriyorsa, doktor raporu ile iş akdi feshedilebilir. | Sağlık kurulu raporu, doktor heyet raporu |
| İşverenin Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi | Maaşın geç ödenmesi, sigorta primlerinin yatırılmaması, mobbing, iş güvenliği önlemlerinin alınmaması gibi durumlar. | Bordro kayıtları, SGK dökümü, yazılı şikayetler, ihtar yazıları |
| Kadın Çalışanların Evlilik Nedeniyle Ayrılması | Kadın çalışanlar evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde kendi istekleriyle işten ayrılabilir ve tazminat alabilir. | Evlilik cüzdanı fotokopisi, yazılı dilekçe |
| Erkek Çalışanların Askerlik Nedeniyle Ayrılması | Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılan erkek çalışanlar kıdem tazminatı alabilir. | Askerlik sevk belgesi, tecil belgesi |
| Emeklilik Hakkını Kazanan Çalışanlar | Prim günü ve süresi dolan ancak yaş şartını bekleyen çalışanlar emeklilik nedeniyle tazminat alabilir. | SGK'dan alınan "emeklilik hakkı belgesi" |
Bu nedenlerin dışında, sadece "başka bir yerde çalışmak istiyorum" veya "artık çalışmak istemiyorum" gibi gerekçelerle yapılan ayrılışlarda kıdem tazminatı ödenmez. Dolayısıyla çalışanın haklı fesih gerekçesini belgelendirmesi kritik önem taşır.
İşten ayrılma, tazminat ve bordro süreçlerinin yasal dayanaklara uygun biçimde yürütülmesi için Personel Takip Modülü kullanmak, çalışan kayıtlarının düzenli tutulmasını ve kıdem hesaplamalarının hatasız yapılmasını sağlar.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşsizlik Maaşı Alabilir mi?
Bir diğer sık karıştırılan konu ise işsizlik maaşıdır. İşsizlik maaşı, kendi isteğiyle işten ayrılan çalışanlara ödenmez. Çünkü işsizlik maaşının temel şartlarından biri, kişinin kendi kusuru veya isteği dışında işsiz kalmış olmasıdır.
İşsizlik Maaşı Alabilmek için Temel Şartlar
- İş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmiş olması,
- Son 120 gün kesintisiz prim ödemesi yapılmış olması,
- Son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi yatırılmış olması,
- İşten ayrılış tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR'a başvuru yapılması gerekir.
İstisnai Durumlar: Haklı Fesihle İşsizlik Maaşı
Ancak burada da bazı istisnalar vardır. İşverenin aşağıdaki davranışları durumunda çalışan, haklı nedenle iş akdini feshetmiş sayılır ve işsizlik maaşı için başvuru yapılabilir:
- Ücret ödememesi veya sürekli geç ödemesi
- Sigorta primlerini yatırmaması
- Mobbing veya psikolojik taciz uygulaması
- Ahlak dışı davranışlarda bulunması
- İş güvenliği önlemlerini almaması
İŞKUR Başvurusunda İstenen Belgeler
İŞKUR, bu tür başvurularda gerekçenin doğruluğunu incelemek için şu belgeleri talep edebilir:
- Noter ihtarnamesi
- Maaş bordroları ve ödeme kayıtları
- SGK prim dökümü
- Sağlık raporları (mobbing veya sağlık durumu için)
- Yazılı şikayet ve uyarı belgeleri
Eğer çalışan bu belgeleri sunabilirse, haklı fesih nedeniyle işsizlik maaşı hakkı doğabilir.
Emekli Çalışan Kendi İsteğiyle İşten Ayrılırsa Tazminat Alabilir mi?
Emekli çalışanların durumu biraz daha farklıdır. Eğer bir çalışan emeklilik hakkını elde etmiş ve bu nedenle işten ayrılmışsa, kıdem tazminatı alma hakkı vardır. Çünkü bu durumda çalışan, işten ayrılmayı "emeklilik nedeniyle fesih" olarak gerçekleştirmektedir.
Emeklilik Nedeniyle Tazminat Alma Koşulları
- SGK'dan "emekliliğe hak kazandığını gösterir belge" alınmalı
- Bu belge işverene yazılı olarak sunulmalı
- İşveren, belgeyi aldıktan sonra kıdem tazminatını ödemekle yükümlüdür
- Ödeme, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren yapılmalıdır
Emeklilik Sonrası Çalışmada Tazminat Durumu
Kişi emekli olduktan sonra başka bir işte çalışıyorsa ve bu işten kendi isteğiyle ayrılıyorsa, bu durumda tazminat hakkı doğmaz. Çünkü yeni iş, emeklilikten sonra kurulan bağımsız bir iş ilişkisi olarak değerlendirilir.
Özel Sözleşme Hükümleri
Bazı işyerlerinde emekli çalışanlarla yapılan sözleşmelerde özel hükümler bulunabilir. Bu nedenle emekli çalışanların, tazminat hakkı açısından iş sözleşmelerini dikkatle incelemeleri gerekir.
Emeklilik nedeniyle işten ayrılan çalışanların kıdem tazminatı süreçlerini düzenli ve mevzuata uygun biçimde yürütmek için Personel Takip Modülü kullanmak, bordro yönetiminde doğruluk ve yasal uyum sağlar.
İşçi Kendi İsteğiyle İşten Ayrılırsa Tazminat Alabilir mi?
İşçi, kendi isteğiyle işten ayrıldığında kural olarak tazminat alamaz. Ancak iş kanununda belirtilen haklı fesih nedenlerinden biri geçerliyse, tazminat hakkı doğar.
Kıdem Tazminatı Alabilmenin Temel Şartları
- Hizmet Süresi: İşçinin en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış olması
- Haklı Fesih: İş akdinin haklı nedenle feshedilmesi
- Belgelendirme: Fesih gerekçesinin belgelenebilir olması
Haklı Fesih Örnekleri
- İşverenin maaşı düzenli ödememesi
- Sigorta primlerini zamanında yatırmaması
- İşçiye mobbing uygulaması
- İş güvenliği tedbirlerini almaması
- Cinsel taciz veya ayrımcılık
İhbar Tazminatı ve Haklı Fesih
Haklı nedenle ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilse de, ihbar tazminatı talep edemez. Çünkü ihbar tazminatı yalnızca işverenin tek taraflı fesihlerinde geçerlidir. Haklı fesih durumunda çalışan, ihbar süresine uymak zorunda değildir ve derhal iş akdini feshedebilir.
Yanlış Fesihlerin Sonuçları
Yanlış bilgiyle yapılan fesihler, hem kıdem tazminatı hem de işsizlik maaşı gibi hakların kaybedilmesine neden olabilir. Bu nedenle işten ayrılmadan önce bir iş hukuku uzmanına danışmak, yasal sürecin hatasız yürütülmesi açısından büyük önem taşır.
Bu rehber, kendi isteğiyle işten ayrılanların tazminat ve işsizlik maaşı konusundaki en güncel yasal haklarını anlamalarına yardımcı olurken, doğru adımların atılmasını da sağlar.
Haklı fesih, kıdem tazminatı ve personel kayıt süreçlerini doğru belgelerle yürütmek için Personel Takip Modülü kullanmak, ayrılış işlemlerinde yasal uyum ve veri bütünlüğü sağlar.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanlar İçin Tazminat Hakkı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan Kıdem Tazminatını Ne Zaman Alabilir?
Kendi isteğiyle işten ayrılan kişi, haklı fesih gerekçesini kanıtlayarak işten ayrıldıysa kıdem tazminatını iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren en geç birkaç hafta içinde alabilir. İşveren bu süreyi uzatamaz, aksi durumda yasal faiz uygulanabilir.
Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kadın Tekrar Aynı İşyerinde Çalışabilir Mi?
Evet, kadın çalışan evlilik nedeniyle kıdem tazminatını alarak işten ayrıldıktan sonra aynı işyerinde yeniden çalışabilir. Ancak bu durumda tazminat hakkı tekrar doğmaz çünkü ikinci işe giriş yeni bir sözleşme anlamına gelir.
İşveren Tazminatı Ödemezse Çalışan Ne Yapmalı?
İşveren tazminatı ödemiyorsa çalışan, önce noter aracılığıyla yazılı ihtar çekmeli ve belirli bir süre tanımalıdır. Ödeme hâlâ yapılmazsa iş mahkemesine başvurarak hem tazminat hem de faiz talebinde bulunabilir.
Haklı Nedenle Ayrılan Çalışan İhbar Süresine Uymak Zorunda Mıdır?
Hayır, haklı nedenle işten ayrılan bir çalışan ihbar süresine uymak zorunda değildir. Çünkü haklı fesih, iş sözleşmesini derhal sonlandırma hakkı verir. Bu durumda çalışanın ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü de bulunmaz.
İşten Ayrılırken Kullanılmayan İzin Günleri İçin Ücret Alınabilir Mi?
Evet, iş sözleşmesi sona erdiğinde çalışanın kullanmadığı yıllık izin günleri varsa, bu izinlerin ücreti tazminatla birlikte ödenmelidir. Kullanılmayan izin ücretleri kıdem tazminatına ek olarak hesaplanır ve çalışana nakit olarak ödenir.
