Basit Usul Vergilendirme Rehberi: Fatura ve Beyan Süreçleri

Basit Usul Nedir?

Basit usul, küçük ölçekte ticari faaliyette bulunan işletmelerin daha sade bir vergilendirme sistemiyle yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlayan bir yöntemdir. Gelir Vergisi Kanunu'nda belirtilen şartları taşıyan mükellefler, bu sistem sayesinde detaylı defter tutma zorunluluğu olmadan gelir–gider farkı üzerinden vergilendirilir. Küçük işletmelere hem zaman hem de maliyet açısından önemli kolaylık sağlar.

Basit usulde çalışan işletmeler, fatura düzenleme süreçlerinde geleneksel kâğıt yöntemine ek olarak dijital çözümleri de tercih edebilir. Bu noktada, elektronik fatura düzenlemeyi tercih eden mükellefler, E-Fatura sistemiyle işlemlerini daha hızlı ve güvenli şekilde gerçekleştirebilir.

Basit Usul Mükellef Nedir?

Basit usul mükellef, ticari kazançları belirli sınırları aşmayan ve Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan şartları sağlayan küçük ölçekli işletme sahiplerini ifade eder. Bu mükellefler, vergisel açından daha sade bir sisteme tabi tutulur ve gerçek usule göre çok daha az bürokratik yükle karşılaşır.

Basit usul mükellefleri genellikle bakkal, berber, kırtasiyeci, manav gibi küçük işletme sahiplerinden oluşur. Bu sisteme dahil olabilmek için yıllık alım–satım tutarları, kira giderleri, iş hacmi gibi kriterlerin kanunda belirtilen limitleri aşmaması gerekir. Bunun yanında işletmenin kendi işinde bilfiil çalışması veya işin başında bizzat bulunması da önemli bir şarttır.

Bu kapsam, devletin küçük esnafa kolaylık sağlayarak vergi süreçlerini daha anlaşılır ve uygulanabilir hale getirmesini amaçlar.

Basit Usul Vergi Levhası Nasıl Çıkartılır?

Basit Usul mükellefleri için vergi levhası süreci, diğer gerçek usul mükelleflere göre daha basit görünse de yine de belirli adımlar ve dikkat edilmesi gereken detaylar vardır. Aşağıda bu sürecin nasıl işlediğini adım adım anlatıyorum.

1. Kimlerin Vergi Levhası Alması Gerekiyor?

Vergi levhası, gelir vergisi veya kurumlar vergisi mükelleflerinden, ilgili vergi beyannamesini veren işletmeler için hazırlanır.

Ancak basit usule tabi olan mükelleflerin bazı durumlarda vergi levhası düzenleme zorunluluğu olmayabiliyor; örneğin vergi tahakkuku oluşmadıysa belge düzenlenmeyebilir.

2. Hangi Sistem Üzerinden İşlem Yapılıyor?

İşlemler elektronik ortamda, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın "İnteraktif Vergi Dairesi" (IVD) sistemi üzerinden yürütülmektedir.

Basit usul mükellefleri bu sistem üzerinden ya kendileri ya da yetkili mali müşavir aracılığıyla levhalarını temin edebilirler.

3. İşlem Adımları

IVD sistemine giriş yapılır.
"Vergi Levhası Bilgileri" ya da "Vergi Levhası Oluştur" bölümüne erişilir.
Gerekli bilgiler girilir (örneğin vergi kimlik numarası, T.C. kimlik numarası vb.) ve belge oluşturulur.
Belge oluşturulduktan sonra yazdırılabilir veya elektronik olarak saklanabilir.

4. Süre ve Zamanlama

Basit usule tabi mükelleflerin vergi levhasını her yıl belirlenen süre içinde temin etmesi gerekir. Örneğin gelir vergisi mükellefleri için genellikle yılın başından itibaren ve Mayıs ayının sonuna kadar işlem tamamlanmalıdır.

5. Dikkat Edilmesi Gerekenler

Basit usul mükellefi olup olunmadığını kontrol edin; çünkü vergi tahakkuku oluşmayan mükelleflerde levha düzenleme zorunluluğu olmayabilir.

Levha belgesinde yer alması gereken bilgiler doğru ve güncel olmalı (ticaret unvanı, adres, vergi dairesi, vergi kimlik numarası vb.).

İlgili sistem çıktısı alındıktan sonra saklanmalı, gerektiğinde ibraz edilebilmelidir. İşletmeler bu kayıt süreçlerini daha düzenli yönetmek için Ön Muhasebe yazılımlarından faydalanabilir.

Basit Usul Beyanname Verir mi?

Basit usule tabi mükelleflerin beyannameler konusunda sahip olduğu yükümlülükler, gerçek usule tabi olanlara göre daha sınırlıdır. Bu sistemin temel amaçlarından biri, küçük işletmelerin bürokratik yükünü azaltmak olduğu için beyan süreçleri de daha sade bir yapıya sahiptir.

Basit usul mükellefleri, gelir vergisi açısından yıllık beyanname vermezler. Bunun nedeni, vergilendirmenin kazanç üzerinden değil, basit usul şartları dahilinde belirlenen esaslara göre yapılmasıdır. Dolayısıyla yıllık gelir vergisi beyannamesi yerine, gelir ve gider kayıtlarının düzenli tutulması ve gerektiğinde ibraz edilebilmesi yeterlidir.

Bununla birlikte, bazı durumlarda mükelleflerin bildirim veya form doldurma yükümlülükleri olabilir. Örneğin işletmenin faaliyete başlaması, adres değişikliği veya iş bırakma gibi durumlarda ilgili kurumlara bilgi verilmesi gerekir. Ayrıca basit usule tabi işletmeler, belge düzeni kurallarına uymak ve faaliyetlerini kayıt altına almakla yükümlüdür.

Kısacası basit usul mükellefleri, klasik anlamda düzenli olarak beyannameler vermez; ancak işletme faaliyetlerinin gerektirdiği temel bildirimleri yerine getirmek zorundadır.

Basit Usul Fatura Keser mi?

Basit usule tabi mükellefler, ticari faaliyetleri kapsamında satış yaptıklarında veya hizmet verdiklerinde fatura düzenlemek zorundadır. Yani basit usul, fatura kesme zorunluluğunu ortadan kaldırmaz. Mükellef, vergilendirme sisteminde basit usulde olsa bile, her satışını belgelemekle yükümlüdür.

Basit usul mükelleflerinin fatura düzenleme şekli çoğunlukla klasik kâğıt fatura üzerinden yürütülür. Ancak talebe bağlı olarak dijital çözümler de kullanılabilir. Özellikle yoğun işlem yapan küçük işletmeler, süreçlerini hızlandırmak için E-Arşiv gibi elektronik belge seçeneklerine yönelebilir. Bu sayede hem düzenleme hem saklama süreçleri daha pratik hale gelir.

Özetle, basit usul mükellefleri satış ve hizmet işlemlerinde fatura düzenlemek zorundadır ve ister kâğıt ister elektronik ortamda bu yükümlülüğü yerine getirebilirler.

Basit Usul Fatura Nasıl Kesilir?

Basit usul mükellefleri, fatura kesme işlemini hem geleneksel kâğıt fatura yöntemiyle hem de talebe bağlı olarak elektronik çözümlerle gerçekleştirebilir. Süreç, gerçek usule göre daha sade olsa da faturanın doğru şekilde düzenlenmesi zorunludur.

Fatura keserken ilk olarak işletme bilgileri, vergi dairesi, vergi numarası, belge tarihi ve belge numarası yazılır. Ardından müşterinin adı, soyadı veya unvanı ile adres bilgileri eklenir. Satılan ürün veya hizmetlerin açıklaması, miktarı, birim fiyatı ve toplam tutarı ayrı ayrı belirtilir. Basit usul mükellefleri KDV hesaplamadıkları için faturada KDV gösterilmez; yalnızca toplam tahsilat tutarı yazılır.

Kâğıt fatura düzenleyen mükellefler faturayı imzalayarak müşteriye teslim eder. Elektronik ortamda fatura düzenlemeyi tercih edenler ise uygun e-belge sistemleri üzerinden dijital fatura oluşturabilir ve müşteriye elektronik olarak iletebilir. Düzenlenen her fatura, hem işletme kayıtları hem de denetim süreçleri açısından muhafaza edilmelidir.

Basit Usul Fatura Örneği

Basit usul mükelleflerinin düzenlediği faturalar, içerik olarak sade ve anlaşılır bir yapıya sahiptir. Fatura örneği incelendiğinde temel olarak işletme bilgileri, müşteri bilgileri, ürün veya hizmet açıklamaları ve toplam tutarın yer aldığı görülür. Bu faturada KDV hesaplaması yapılmadığından, yalnızca tahsil edilen toplam tutar belirtilir.

Tipik bir basit usul fatura örneğinde şu bölümler bulunur:

İşletme Bilgileri: Ad-soyad veya unvan, adres, vergi dairesi ve vergi numarası.
Müşteri Bilgileri: Alıcının adı, soyadı veya unvanı ile adres bilgileri.
Belge Bilgileri: Fatura tarihi ve sıra numarası.
Ürün/Hizmet Bilgisi: Sunulan hizmet veya satılan ürünün adı, miktarı, birim fiyatı ve toplamı.
Genel Toplam: Basit usulde KDV olmadığı için yalnızca net tahsilat tutarı yer alır.

Daha düzenli ve dijital formatta fatura hazırlamak isteyen işletmeler, elektronik fatura düzenleme sürecinde E-Fatura sistemini tercih ederek faturalarını daha hızlı, güvenli ve standart bir yapıda oluşturabilir.