Basit Usulden Gerçek Usule Nasıl Geçilir?
Basit Usul Vergilendirme küçük esnaf için kolaylık sağlarken, işler büyüdükçe Gerçek Usul Vergilendirme’ye geçiş zorunlu hale gelir. Bu yazıda, basit usulün özelliklerini, hadleri, geçiş sürecini, gerçek usulün farklarını ve cezaları detaylı olarak ele alıyoruz.
Basit Usul Vergilendirme Nedir?
Basit Usul, küçük esnaf ve sanatkarların vergi yükünü hafifletmek için tasarlanmış özel bir sistemdir. En önemli avantajları:
- Sabit Vergi: Gelire göre değil, belirlenmiş sabit tutar üzerinden vergi ödenir.
- Defter Tutma Yok: Sadece basit kayıt tutulur.
- Vergi Tevkifatı Yok: Stopaj yükümlülüğü bulunmaz.
- KDV Mükellefiyeti Yok: KDV hesaplanmaz ve beyan edilmez.
2025 Basit Usul Vergilendirme Hadleri
2025 yılı resmi hadler henüz açıklanmamış olup, aşağıda 2024 yılı örnekleri yer almaktadır:
İşlem Türü | 2024 Haddi |
---|---|
Yıllık Alış Tutarı | 690.000 TL |
Yıllık Satış Tutarı | 1.100.000 TL |
Yıllık Hizmet Hasılatı | 340.000 TL |
Birlikte Yapılması | 690.000 TL (alış) + 340.000 TL (hasılat) |
Hadlerin aşılması durumunda, mükellef bir sonraki yıl başında Gerçek Usule geçer.
Gerçek Usul Vergilendirme Nedir?
Gerçek Usul, işletmenin net karı üzerinden vergi alınmasını sağlayan sistemdir. Özellikleri:
- Net kazanç üzerinden vergi
- İşletme veya bilanço defteri tutma zorunluluğu
- İşle ilgili giderlerin vergiden düşülebilmesi
- KDV mükellefiyeti
Basit Usul ile Gerçek Usul Arasındaki Farklar
Kriter | Basit Usul | Gerçek Usul |
---|---|---|
Vergi Hesaplama | Sabit tutar | Net kar üzerinden |
Defter Tutma | Yok | Zorunlu |
KDV | Yok | Var |
Gider İndirimi | Yok | Var |
Beyanname | Yıllık | Dönemsel (KDV, Muhtasar vb.) |
Kimler Basit Usulden Yararlanamaz?
- Şirketler (limited, anonim vb.)
- Serbest meslek erbabı (doktor, avukat, mali müşavir vb.)
- Komisyonculuk yapanlar (emlak, sigorta vb.)
- Fabrika, değirmen veya ticari taşıt sahipleri
- Birden fazla işyeri işletenler
Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş Nasıl Olur?
- Yıl sonunda hadlerin aşılıp aşılmadığını kontrol edin.
- Had aşıldıysa, Ocak ayında vergi dairesine bildirin.
- Yeni vergi kaydı açılır ve mükellefiyet güncellenir.
- İşletme defteri veya bilanço defteri tasdik ettirilir.
- Mali müşavir desteği alınması önerilir.
Geçiş Zamanı
Hadlerin aşıldığı yılı takip eden yılın 1 Ocak itibarıyla gerçek usule geçilir. Bildirim Ocak ayı içinde yapılmalıdır.
Geçişte Neler Değişir?
- Sabit vergi yerine net kar üzerinden gelir vergisi
- Yasal defter tutma zorunluluğu
- KDV hesaplama ve beyanı
- Daha fazla beyanname yükümlülüğü
Genç Girişimciler İçin Avantaj
29 yaşını doldurmamış girişimciler için 3 yıl boyunca 75.000 TL’ye kadar kazanç vergiden muaftır. Bu istisna, yalnızca gerçek usulde geçerli olduğundan, basit usulden geçen genç girişimciler avantaj sağlar.
Bildirim Usulü
- Ocak ayı sonuna kadar dilekçe veya İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden bildirim yapılır.
- Vergi dairesi bazen geçişi otomatik de uygulayabilir.
Geçiş Yapmamanın Cezaları
- Re’sen Tarh: Vergi dairesi otomatik geçiş yapar.
- Vergi Ziyaı Cezası: Ödenmeyen vergiye %100’e kadar ceza.
- Gecikme Zammı: Aylık faiz uygulanır.
- Usulsüzlük Cezası: Defter tutmama veya beyanname vermemeden dolayı ek ceza.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Gerçek Usule geçtikten sonra tekrar basit usule dönülebilir mi?
Genellikle mümkün değildir, yalnızca istisnai hallerde.
Gerçek usulde hangi defterler tutulur?
İşletme Defteri veya Bilanço Defteri.
Muhasebeci tutmak zorunlu mu?
Yasal olarak zorunlu değil, ancak sürecin karmaşıklığı nedeniyle tavsiye edilir.
Hadleri geç fark edersem ne olur?
Derhal bildirim yapılmalıdır. Aksi halde gecikme cezası ve faiz uygulanır.
Gerçek usulde vergi nasıl hesaplanır?
Gelir – gider farkı = net kar üzerinden artan oranlı gelir vergisi hesaplanır. Ayrıca KDV beyanı zorunludur.