İhraç Kayıtlı Fatura Nedir? Nasıl Kesilir, Şartları ve Muhasebe Kaydı

İhraç Kayıtlı Fatura Nedir?

İhraç kayıtlı fatura, imalatçı bir firmanın ürettiği malı ihracatçı bir firmaya, KDV hesaplamadan sattığını gösteren özel bir fatura türüdür. Bu işlem, KDV Tecil-Terkin sistemi kapsamında değerlendirilir. Yani imalatçı firma, normalde hesaplaması gereken KDV’yi devlete hemen ödemez; ihracat işlemi tamamlandığında ise bu KDV ya tamamen silinir (terkin edilir) ya da belirli şartlar sağlanmadıysa daha sonra ödenir.

Bu uygulamanın temel amacı, ihracatı teşvik etmek ve ihracatçı ile imalatçı firmaların nakit akışını rahatlatmaktır. Böylece ihracatçı firma, ürünü daha uygun maliyetle tedarik ederken; imalatçı firma da ürününü iç piyasaya göre daha rekabetçi koşullarla satabilir.

İhraç kayıtlı fatura düzenlemek için hem imalatçı hem ihracatçı firmanın belirli şartları sağlaması gerekir. Ayrıca ihracatın, fatura tarihinden itibaren belirlenen süre içerisinde fiilen gerçekleşmesi zorunludur. Aksi durumda vergi avantajı geçersiz olur ve KDV’nin imalatçı tarafından ödenmesi gerekir. Bu tür işlemleri e-fatura ile pratik bir şekilde yürütebilirsiniz.

İhraç Kayıtlı Fatura Satış Şartları

İhraç kayıtlı bir satışın geçerli olabilmesi için hem imalatçı hem ihracatçı tarafında yerine getirilmesi gereken belirli yasal şartlar bulunur. Bu şartlar, KDV Tecil–Terkin uygulamasının doğru işletilmesi ve avantajların geçerli kalması açısından kritik öneme sahiptir.

İmalatçı Firma Açısından Şartlar

1. İmalatçı statüsüne sahip olmak: İhraç kayıtlı satış yapacak firmanın, Vergi Usul Kanunu’na göre gerçek bir imalat faaliyeti yürütüyor olması gerekir. Sadece aracılık yapan ya da ticaret yapan firmalar bu kapsamda işlem yapamaz.

2. Fatura ve beyanname süreçlerini doğru yürütmek: İmalatçı, ihracatçı firmaya düzenlediği faturayı KDV’siz keser ve bu satışla ilgili KDV tutarını tecil edilebilir olarak beyan eder. Sürecin eksiksiz takip edilmesi, daha sonra uygulanacak terkin işlemi için zorunludur. Tecil–Terkin KDV süreçlerini daha kolay takip etmek için ön muhasebe programı size destek olabilir.

3. Süre şartlarına uymak: İhraç kayıtlı satış sonrası ihracatın, fatura tarihinden itibaren yasal süre içerisinde tamamlanması gerekir. Bu süre genel uygulamada 3 aydır; ancak Bakanlık gerekli durumlarda uzatma hakkına sahiptir.

İhracatçı Firma Açısından Şartlar

1. İhracatı fiilen gerçekleştirmek: İhracatçı firma, aldığı ürünleri yasal süre içerisinde yurtdışına göndermeli ve gümrük çıkış beyannamesiyle bu durumu belgelemelidir.

2. Belgeleri zamanında imalatçıya iletmek: İhracat tamamlandığında, gümrük çıkış beyannamesi ve diğer ilgili belgeler imalatçıya teslim edilerek terkin sürecinin başlatılması sağlanmalıdır.

3. Alım ve ihracat arasındaki uyumu sağlamak: Faturada belirtilen mal miktarı ile fiilen ihraç edilen malın birebir uyumlu olması gerekir. Miktar ve tutar uyumsuzlukları terkin işlemini olumsuz etkileyebilir.

Genel Uygulama Şartları

Satışın yalnızca ihracata konu mallar için yapılması gerekir.
Ürünler, ihracatçı tarafından işlenmemiş, değiştirilmemiş haliyle ihraç edilmelidir (istisnai durumlar hariç).
İhracatın süresi içinde tamamlanmaması durumunda KDV avantajı geçersiz olur ve imalatçı tecil edilen KDV’yi ödemekle yükümlü hale gelir.

İhraç Kayıtlı Fatura Satış Muhasebe Kaydı

İhraç kayıtlı satış işlemleri, hem imalatçı hem de ihracatçı firma açısından farklı muhasebe kayıtları gerektirir. Bu kayıtlar, KDV’nin tecil–terkin sürecinin doğru ilerlemesi ve olası cezai durumların önüne geçilmesi için titizlikle yapılmalıdır.

İmalatçı Firma Açısından Muhasebe Kaydı

İmalatçı firma, ihracatçıya KDV’siz fatura düzenler; ancak KDV tutarını tecil edilecek vergi olarak kayıtlara alır. Bu nedenle hem satış tutarı hem de tecil edilecek KDV ayrı ayrı muhasebeye işlenir.

Örnek Durum:

Mal Bedeli: 100.000 TL
KDV Oranı: %20
Tecil Edilecek KDV: 20.000 TL

Fatura Kesildiğinde (İhraç Kayıtlı Satış):

120 Alıcılar 100.000
600 Yurtdışı Satışlar 100.000

KDV için ayrıca tecil edilecek tutar beyannamede gösterilir; muhasebe kaydı ise genellikle beyannamenin verilmesinden sonra yapılır.

Beyannamede KDV’nin Tecil Edilmesi:

136 Diğer Çeşitli Alacaklar 20.000
391 Hesaplanan KDV 20.000

Bu kayıt, ihracat gerçekleşene kadar KDV’nin devlete ödenmeyeceğini gösterir.

İhracat Gerçekleşip Terkin Onaylandığında:

391 Hesaplanan KDV 20.000
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 20.000

Bu kayıtla birlikte tecil edilen vergi tamamen terkin edilmiş olur.

İhracatçı Firma Açısından Muhasebe Kaydı

İhracatçı firma, imalatçıdan aldığı malı stoklarına kaydeder ve bu alımı KDV ödemeden gerçekleştirir. Gümrük çıkış işlemi tamamlandığında ihracat kaydı yapılır.

Mal Alındığında:

153 Ticari Mallar 100.000
320 Satıcılar 100.000

KDV olmadığı için herhangi bir indirilecek KDV kaydı yapılmaz.

İhracat Yapıldığında (Malların Çıkışı):

620 Satılan Mamuller Maliyeti 100.000
153 Ticari Mallar 100.000

Satış kaydı ise dövizli veya TL olarak fatura edilen ihracat tutarına göre ayrı olarak yapılır.

Özetlemek gerekirse:

İmalatçı, KDV’siz fatura keser ancak hesaplanan KDV’yi tecil edilecek vergi olarak kayıtlara alır.
İhracat gerçekleşince bu KDV tamamen silinir (terkin).
İhracatçı, KDV ödemeden malı alır ve stoklarına kaydeder.
İhracat tamamlandığında normal ihracat satış kayıtları yapılır.

İhracat ve İhraç Kayıtlı Fatura Arasındaki Fark

İhracat ve ihraç kayıtlı satış kavramları birbirine yakın görünse de, süreç, taraflar ve KDV uygulaması açısından önemli farklılıklar içerir. Bu farkları net olarak anlamak, özellikle imalatçı ve ihracatçı firmaların yükümlülüklerini doğru şekilde yerine getirmesi için oldukça önemlidir.

Kavramsal Fark

İhracat, bir malın veya hizmetin yurt dışına satılması ve gümrük çıkış işlemlerinin tamamlanmasıdır. Bu işlem doğrudan ihracatçı firma tarafından yapılır.

İhraç kayıtlı satış ise, imalatçı firmanın malını ihracatçı firmaya KDV’siz satmasıdır. Burada imalatçı ile ihracatçı arasında bir iç piyasa satış işlemi vardır; ancak bu satış özel bir statüye sahiptir.

Taraflar Açısından Fark

İhracat işleminde:

Sadece ihracatçı firma aktiftir.
Malın yurt dışına sevki ve tüm gümrük süreçlerinden ihracatçı sorumludur.

İhraç kayıtlı satışta:

Hem imalatçı hem ihracatçı süreçte aktiftir.
İmalatçı KDV’siz satış yapar, ihracatçı ise aldığı bu ürünü fiilen ihraç ederek süreci tamamlar.

KDV Uygulaması Açısından Fark

İhracatta:

Genel olarak ihracat işlemleri KDV’den istisnadır; ihracatçı KDV ödemez.
İhracatçı, üretim sırasında ödediği KDV’leri iade veya mahsup yoluyla alabilir.

İhraç kayıtlı satışta:

İmalatçı, normalde hesaplaması gereken KDV’yi tecil ettirir, yani geçici olarak ödemez.
İhracatçı malı ihraç ettiğinde KDV tamamen terkin edilir ve imalatçı KDV ödemekten kurtulur.
İhracatçı hiçbir aşamada KDV ödemez.

İhraç Kayıtlı Fatura Nasıl Kesilir?

İhraç kayıtlı fatura düzenlemek, normal bir satış faturasına göre birkaç ek dikkat noktası içerir. Hem imalatçı firmanın yükümlülükleri hem de e-fatura sistemindeki teknik gereklilikler nedeniyle adımların doğru takip edilmesi gerekir. Aşağıdaki süreç, e-fatura kullanıcıları için genel bir rehber niteliğindedir.

1. Satışın İhraç Kayıtlı Olduğunun Netleştirilmesi

Fatura kesmeden önce, işlem yapılan ihracatçı firmanın malı ihraç kayıtlı olarak alacağı açık şekilde belirlenmelidir. Bu doğrultuda:

İhracatçı firma, imalatçıya ihracat taahhüdünü sunar.
Mal bedeli ve KDV oranı netleştirilir.
Faturanın ihraç kayıtlı olduğuna ilişkin mutabakat sağlanır.

2. Fatura Türünün Doğru Seçilmesi

e-fatura veya e-arşiv sisteminden fatura düzenlerken, satışın “İhraç Kayıtlı Satış – KDV Kanunu 11/1-c” kapsamında olduğu belirtilmelidir. Bunun için:

Fatura açıklamalarına ihraç kayıtlı satış ifadesi eklenir.
KDV oranı normal oran olsa bile KDV tutarı hesaplanmaz, satırda “0” görünür.
Vergi istisna kodu (genellikle 302 veya 318) doğru seçilir.

3. Faturada Yer Alması Gereken Zorunlu Bilgiler

İhraç kayıtlı fatura üzerinde mutlaka şu bilgiler bulunmalıdır:

Malın imalatçı tarafından üretildiğine dair ifade
KDV Kanunu’nun 11/1-c maddesine atıf
“İhraç kayıtlıdır, KDV tecil-terkin kapsamında düzenlenmiştir” notu
Teslim edilecek malın miktarı, birimi, birim fiyatı
Fatura tarihinden itibaren ihracat süresi (genellikle 3 ay)
İhracatçı firmanın unvanı ve vergi bilgileri

Bu bilgiler, terkin sürecinin sorunsuz tamamlanması için oldukça önemlidir.

4. KDV Hesaplamasının Yapılması

Faturada KDV oranı belirtilir; ancak KDV tutarı yazılmaz. Çünkü ihraç kayıtlı satışta KDV tahsil edilmez. Sistem bu tür faturalarda:

Matrahı gösterir
KDV oranını belirtir
KDV tutarını sıfır olarak işler
KDV istisna koduyla işlemi tamamlar

5. Faturanın E-Fatura Sisteminden Gönderilmesi

Fatura, ihracatçı firmaya e-fatura olarak iletilir. Alıcı tarafından kabul edildikten sonra süreç başlar.

6. İhracatçı Tarafından Gerekli Belgelerin Tamamlanması

İhracatçı firma malları yurtdışına gönderdikten sonra:

Gümrük çıkış beyannamesi
Yükleme evrakları
Gerekirse navlun ve taşıma belgeleri

gibi dokümanları imalatçıya ulaştırır. Bu belgeler olmadan terkin işlemi yapılamaz.

7. KDV Tecil-Terkin Sürecinin Tamamlanması

İhracat gerçekleştiğinde imalatçı, vergi dairesine başvurarak tecil edilen KDV’nin terkin edilmesini sağlar. Süreç doğru yürütüldüğünde imalatçının ödemesi gereken herhangi bir vergi kalmaz.